“Şah’ın birçok kitabı Sufi felsefesini ve yazınınnı Batı’ya yaymıştır ve Sufinin Yolu belki de onun en bilinen eseridir. Konuya güzel bir giriş niteliğinde olan eser Sufizm ustaları olduklarına inanılan İranlı Gazeli, Rubailer’in yazarı Ömer Hayyam, Feridüddin Attar (Kuşların Dili’nin yazarı), Muhyiddin İbn Arabi, Şirazlı Sadi (Gülistan’ın yazarı) ve Mevlana (ünlü Mesnevi eserinin yazarı) gibi tanımış İslami şahısları kısa portrelerini içerir. Dört ana Sufi tarikatı Çişti, Kadiri, Sühreverdi ve Nakşibendi’den de bahsedilmiştir. Fakat eserin asıl gücü takdir ve idrak edilmesi bir ömür alabilecek yüzlerce Sufi veya dervişin hikâyeleri, bilmeceleri ve deyişlerinin bir seçkisinden oluşur.”
“Sufi kelimesinin Arapça, Yunanca ve İbranca’da çeşitli olası kökleri bulunmaktadır ama İdris Şah kelimenin kökünün belli bir dile bağlı olmadığını, yalnızca S U F harflerinin sesinden ve onların beyinde uyandırdığı etkiden oluştuğunu öne sürmektedir. Bu, Sufilerin beynin nasıl işlediğine dair derin bilgisi hakkında bize bir ipucu vermektedir ve hakikaten bugün en değerli bulduğumuz şeyler onların psikoloji ve insan hallerine dair vukuflarıdır. On ikinci ve on üçüncü yüzyıllara dayanan Sufi eserleri Freud ve Jung gibilerin ancak yirminci yüzyılda keşfettiği belli psikolojik durumlardan ve uygulamalardan bahsetmektedir.”
“Sufi bilgeliğine yalnızca ilimle ulaşılamaz, bu yüzden öğretileri daima hikâyeler, masallar, bilmeceler ve şakalar yoluyla verilmiştir. Japon koan gibi zihni ani bir bilgeliğe erdirecek bir şok veya şaşkınlığa uğratmayı hedeflemektedir. Sufizm, şekli olmayan bir hakikattir.”
“Arayanlar çoktur lakin onların hemen hepsi şahsi menfaat aramaktadır. Gerçeği arayanlar ise çok azdır.”
“Sufinin yolu, tek bir din veya felsefenin gerçek olduğuna inanmak gibi bir çıkmaz yol değildir, onun yolu zıt taraf ve düşünceleri uzlaştırabilecek özgürlüğü bize veren bir açık fikirliliğe erişmektir. Fakat çoğu insan onları kendi düşünce ve alışkanlık duvarlarının içinde tutan bir dine mensup olmayı daha rahat bulur ama bu şekilde bunların ötesinde var olan özgürlüğü hiç tadamaz. Bu konu ile ilgili olarak Şah, yedinci yüzyıl Sufi hoca Şeyh Abdülaziz’in bir sözünü aktarır: Eşeğe sebze verin, size bunun ne tür bir deve dikeni olduğunu soracaktır.”
“Bir Sufi şeyhin dışarıdan bakınca neden dine adanmış bir hayat yaşıyor gibi görünmediği sorulduğunda Nizameddin Evliya şöyle demiştir: ‘Krallar hazinelerinin iki yere gömer. Aşikâr olan ilki hırsızlığa, çalınmaya ve gasp edilmeye müsait olan hazine odasıdır. Daha dayanıklı olan ikincisi ise kimsenin bakmayı akıl etmeyeceği bir yıkıntının altındaki topraklardır.”
“Spiritüalizm duygusal güvence sağlamak değil, gerçeği bulmakla ilgilidir.”
İdris Şah
İdris Şah (16 Temmuz 1924 – 23 Kasım 1996) (Farsça: ادریس شاه), diğer adlarıyla Seyyid İdris el-Haşimi (Arapça: سيد إدريس هاشمي) ve Arkon Daraul (mahlası), psikoloji ve spiritüalite, seyahatname ve kültür araştırmaları gibi konularda üç düzineden fazla kitap yazmış Sufi geleneğinde bir yazar ve eğitmendi. Afganistanlı asilzade bir ailenin soyundan gelen Şah Hindistanda doğdu, ağırlıklı olarak İngiltere’de büyüdü. İlk yazdıkları sihir ve büyü konuluydu. 1960 yılında Octagon Press adlı yayınevini kurarak bir taraftan Sufi klasiklerini tercüme ederken bir taraftan da kendi eserlerini yayımladı. Gelecekteki kitaplarına temel oluşturan eseri 1964 senesinde çıkan ve uluslararası kabul gören Sufiler (The Sufis) idi. 1965 senesinde Şah Londra’da yer alan insan davranış ve kültürünü incelemekle ilgilenen Kültürel Araştırmalar Enstitüsü adlı eğitim destek cemiyetini kurdu. Benzer bir kuruluş Şah’ın ABD’de yardımcısı tayin ettiği Stanford Üniversitesi psikoloji profesörü Robert Ornstein’ın yönettiği İnsan Bilgileri Araştırma Enstitüsü (Institute for the Study of Human Knowledge – ISHK) adı altında Birleşik Devletlerde bulunmaktadır. Yazılarında Şah Sufizmi İslam öncesinden gelen evrensel bir bilgelik türü olarak göstermiştir. Sufizmin sabit kalmayıp, kendini şimdiki zaman, mekân ve insanlara adapte ettiğinin altını çizerek öğretisini Batılı psikolojik koşullara göre yapılandırmıştır. Şah okuyucuda idrak ve öz yansıtma tetikleyen birçok anlam katmanı içeren metinler olan geleneksel öğretici öykü ve meselleri sık sık kullanmıştır. Muhtemelen en çok yayımladığı Nasrettin Hoca’nın mizahi öykü derlemeleriyle bilinmektedir. Şah zaman zaman referans ve özgeçmişini sorgulayan doğu bilimciler tarafından eleştirilmiştir. Arkadaşı Robert Graves ve ağabeyi Ömer Ali Şah tarafından yayımlanan Ömer Hayyam’ın Rubailerinin yeni bir tercümesi dolayısıyla oraya çıkan polemikteki rolü bir süre insanları meşgul etmiştir. Bununla birlikte aralarında en önemlisi roman yazarı Doris Lessing olmak üzere dikkat çeken savunucuları da olmuştur. Şah Batıda Sufizmin bir sözcüsü olarak tanınagelmiş ve pek çok Batı Üniversitesinde misafir profesör olarak ders vermiştir. Eserleri Sufizmi spiritüel bilgeliğin seküler ve bireysel bir türü olarak takdim etmekte önemli bir rol oynamıştır.
Şah bunları izleyen on yıllarda çoğu klasik Sufi kaynaklarından alınma iki düzine daha kitap yazar. Dünya çapında büyük bir dağılım bulan eserleri en çok entelektüel yönelimli Batılı okuyuculara hitap etmiştir. Sufi öğretilerini güncel psikolojik terminolojiye tercüme ederek onları gündelik ve kolay anlaşılabilir bir dilde takdim etmiştir. Sufi bilgeliğini kısa hikâyeler ve örneklerle açıklayan halk hikâyeleri özellikle popüler olmuştur. Şah California Üniversitesi, Geneva Üniversitesi, La Plata Millî Üniversitesi ve birçok İngiliz Üniversitesi gibi akademik kurumlarda misafir profesör olarak ders vermesi için sık sık davet edilmiş ve bu davetleri kabul etmiştir. Edebiyat ve eğitim dallarındaki çalışmalarının yanı sıra o (Coppy Laws ile bir şirket kurarak) bir hava iyonizeri tasarımlamak ve çok sayıda tekstil, seramik ve elektronik şirketi yönetmeye vakit bulmuştur. Ayrıca atalarının vatanı Afganistan’a birçok seyahat yapmış ve orada kurtarma faaliyetleri organize etmiştir; sonradan Afganistan’daki Sovyet savaşını anlatan bir roman olan Kara Kuş’ta bu tecrübelerinden yararlanmıştır.
Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0dris_%C5%9Eah
Bunları da okumak isteyebilirsiniz:
Ixtlan Yolculuğu (1972) / Carlos Castaneda
İki arkadaş, hararetle tartışıyormuş. Konu, sigara içerken İncil okunup okunmayacağı imiş. Sonuç ala...
Tanrı'nın kitapları, melekleri ve peygamberleri var. Günahları ve sevapları var. Cenneti ve ce...
