G-T Sistemi [Sarı] Seviye Yedi (Varoluşçu/Sistemik)

Kural: Kendini ifade ederken başkalarını göz ardı etmemek.

Bakış Açısı: Dünya çökme tehlikesiyle karşı karşıyadır çünkü insanoğlu doğayı ve kendini kötüye kullanarak her konuda kıtlığa neden olmuştur. Yaşamı, insanlık ve doğa arasında yeniden denge kurulması gereken farklı, paradoksal ve çoğulcu bir deneyim olarak görür.

Yaşam Hedefi: İnsan ve doğayı yeniden kazanmak ve yaşam sorunlarına yaklaşırken tükenmekte olan kaynaklara özen göstermek. İhtiyaçların hızla değiştiği ve geleceğin belirsiz olduğu bir dünyada mümkün olduğunca fonksiyonel bir şekilde yaşamak.

Düşünme: Sistemli.

Amaç ve Araç Değerleri: Bireysel değer, kabul edilme ve katkı.

Varoluş Şekli: Bilişsel.

Varoluş Sorunları: Düzensiz bir dünyada yaşama yeteneğinin düzeltilmesi. Böylesine çelişkili değer sistemleri bulunan ve neyin doğru olduğu ile ilgili bir garanti bulunmayan bir dünyada nasıl yaşayabiliriz?

Uyum Mekanizması: İnsanın dünya ile ilişkisini incelemek ve sistematik açıdan davranışları araştırmak.

Dışa Vurma: Batılı düşünce ana akımında boy göstermeye başlamıştır. Ancak henüz gelişmekte olan ülkelerde görülmemektedir. Hala çoğunlukla bir düşünce şekli olarak ortaya çıkmaktadır. Yaşayan sistemler teorisinde ve sibernetikde mevcuttur.

İşlev Aralığı:

  Düşük: Kendini korumak için diğer gerçekliklerin sorunlarından kaçınır. Aşırı derecede “bırakalım olsun” eğilimi vardır.

  Yüksek: Esnektir ve farklı deneyimleri kabul eder. İşlevselliği vurgular. Temelde “varoluş” kalitesiyle ilgilenir.

Örgütlenme Yapısı: Sistematik akış, mevcut işe göre yapı. Değişen fonksiyonel liderlik ile proje odaklı. Yetkin kişi karar alır. İletişim gerektiğinde kurulur. Duruma uygun başka yapılar benimseyebilir.

Öğrenme Şekli: Sistemli. Görüşler, uygulamalar ve kavramlar arasındaki bağlantıları gözetme. Bilgiye ve materyallere erişim kişinin kendisini yönlendirmesiyle olur. Hızı ve şekli kişiye göre ayarlanır. Kazanımlar genellikle somut değildir ve ölçülmesi zordur. Birey zorlama veya korku olmadan gelişir. Kabul görmeye ve otoriteyi memnun etmeye neredeyse hiç ihtiyaç duymaz. Öğretmen öğrenenin içsel motivatörlerini belirlemesine yardımcı olur. Öğretmenler danışman olur. Öğretmenler materyallere, bilgiye ve deneyimlere erişimi açar. Öğrenci bunlardan istediğini seçer. Kalıplı ortamlardan uzak olmak ister. Gündeme yanıt vermez. Eğitimde esnekliğe ihtiyaç duyar. Tek bir yaklaşım işe yaramaz.

Motivasyon Kaynağı: Birey ve insanlık açısından “daha yüksek” düzeyde varoluş. Öğrenme hedefleri kişinin kendisi tarafından oluşturulur. Ödül dışarıdan sunulmaz, öğrenen kişide oluşturulur. İçsel motivatörler önemli olan tek şeydir.

Yönetim Açısından Yaklaştırıcı ve Uzaklaştırıcı Ögeler:

(+) Var olma ve dilediğini yapma özgürlüğü, bireysel değeri artırmak için ilginç şeyler öğrenme, çeşitlilik, seçenekler ve resmin bütününe erişme, uzmanlık ve işlevselliği artırma.

(-) Nedenlerini ortaya koymadan kuralları dayatma, işlevsiz bir yapıyı empoze etme, küçük detaylara odaklanma, cezalandırma, bireyin zaman üzerindeki kontrolünü reddetme, tekrara dayalı işler, bilgi veya öğrenmeye erişimin engellenmesi.

Yedinci Düzeyde Düşünmenin Özellikleri:

Daha iyisini yapmaya çalışır ama hırslı değildir. Kendini kendisi ile kıyaslar.

Otorite ve kurallara değil, yeterlik, mantık ve gerekliliğe cevap verir.

İnsanlar ve dogmalara değil, bilginin gücü ve gerekliliğe saygı gösterir.

Başarıyla tatmin olur ama övgüyü sevmez.

Kendisi için mücadele eder ama savunmacı veya kuşkucu değildir.

İçsel zorlamalardan özgürdür ve yaşamın tadını çıkarabilir.

Geçişe Neden Olan Soru: Bunu tek başıma yapamam. Benden daha büyük bir şeylere ihtiyacım var.

Esnekliğe, bireysel yetkinliğe, kendi kendini motive etmeye ve belirsizliğe hoş görmeye odaklanır. Hem karmaşıklık ve belirsizlik hem de hızlı değişimle başa çıkabilecek sistemik, serbest akan geçici örgütsel formlar oluşturmaya çalışır. Başka sistemlerde var olan geleneksel değerleri ve sorumluklarını kabul etmeyebilir.

Fonksiyonel çıktılar için yeterlilikleri harmanlayan bütünleştirici düzen. Bireysel değer ve yeterlilik kavramlarının geliştirilmesi. Temel anlaşmalara uygun davranıldığı sürece bireysellik kabul edilir. Mevcut yetenekler ve projeye uygun olmaları için yöntemler değişir. Uzmanlık çeşitliliği ile baş edebilmek için esnek personel gerektirir. Liderlik en bilgili kişilere geçer. İlgi ve merakı canlı tutmak verimlilik açısından gereklidir. Kurallar dayatmayıp, açıklanmalı ve nedenleri gösterilmelidir.

“Başkalarıyla bir olmak” düzeyinden “herkesin var olması ve olmaya devam edebilmesi” için yapılması gerekenleri bilmek ve yapmak demek olan bu kavrayışçı idrak düzeyin geçmenin anlamını bir kez kavradığımız zaman insan ile diğer hayvanlar arasındaki muazzam farkları görmek olanaklı duruma gelir. Burada, insanın diğer hayvanlarla ortak olan ihtiyaçlarını, yalnızca insana özgü olan ihtiyaçlardan ayıran çizgiyi aşarız.

Günümüzde çok sayıda politik ve kültürel ihtilafın bulunduğu yedinci düzeyin eşiğindeki insan, insan olmanın eşiğindedir. Gerçekten insan olmaktadır. Artık doğanın türlerinden biri değildir. Ahlaki ve genel davranışımızla bugün tam da bu eşiğe, hayvanlık ile insanlık arasındaki çizgiye, yaklaşmaktayız.