Boktanlık Üzerine (2005) / Harry Frankfurt

“Princeton’da ahlak felsefesi profesörü olan Harry Frankfurt’a göre zırvalık her yanımızı sarmış durumda fakat biz işin gerçek yüzünü görebilmiş değiliz. Bu sebeple zırvalığın kuramını oluşturmamız gerekir.”

“Zırvalığın palavraya benzeyen tarafı, bilerek yanıltmaya yönelik fakat düpedüz bir yalan göre biraz daha geride kalan bir girişim olmasıdır. Zırvalık gösteriş amaçlı da olabilir, yani bir insanın bir durumu gerçekten nasıl gördüğünü bilinçli olarak yanlış tasvir edebilir. O yüzden hem palavra hem de zırvalık, her ne kadar itiraf etmemiş ya da söylememiş olsam da, bir şey düşündüğüm ya da bir şeye inandığım izlenimini yaratmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla bu eksiklikte aslında yalan söylemesem de bir gerçek dışılık söz konusudur. Palavranın asıl amacı gerçekleri değiştirerek başka bir hakikat çeşidi yaratmak değil, konuşmanın farklı görünmesini sağlamaktır. Örneğin, önemli bir siyasi demeç aslında dünyanın nasıl bir yer olduğunu anlatmayı amaçlamaz; amaçladığı şey, konuşmacının milliyetçi ya da dini bütün biri veya ahlak koruyucusu gibi görünmesini sağlamaktır.”

“Zırvalık doğrudan yalan söylemek değildir daha ziyade bir şeyin doğru ya da yanlış olup olmadığını umursamamaktır. Frankfurt’un vardığı sonuç, yalana karşı zırvalığın gerçeğe karşı daha büyük bir düşman olduğudur.”

“Kendi yaptığımız tasvirin doğru ya da gerçek olduğunu söyleyip aynı zamanda başka herhangi bir şey hakkında kesin hiçbir şeyin söylenemeyeceğini ileri süremeyiz. Aksine dünya hakkında ne kadar şey bilirsek, kendimizle alakalı gerçekleri bir o kadar ortaya çıkarmaya başlayabiliriz.”

“Yalan bizi şaşırtabilir ya da ürkütebilir fakat biz onun insan doğasıyla zaten uyumlu olduğunu kabul ederiz. Oysa zırvalık özellikle de bireyleri aşıp kurumlara ve hükümetlere yayıldığında sapkınlık halini alır ve bu da insanlığın yozlaşması demektir. Bir hikâyeyi satmak ya da anlatmak adına gerçekliğin hükmünü reddetmek Hitler gibilerin armasına yol açabilir ve böyle kişilerin tarihe etkileri o kadar büyüleyicidir ki milyonlarca takipçi kazanmalarını sağlayabilir.”

“Kültürümüzün en dikkat çeken özelliklerinden biri, etrafımızda çok fazla zırvalığın olmasıdır. Bunu herkes bilir. Herkes kendi payına düşen oranda ona katkı sağlar. Ancak bu durumu normalmiş gibi algılama eğilimindeyizdir. Çoğu insan, zırvalığın farkına varma ve ona kapılmama konusunda kendine oldukça güvenir. Bu yüzden bu durum fala ilgi uyandırmamış ya da bunun üzerinde düşünmeye gerek görülmemiştir. Sonuç olarak zırvalığın ne olduğuna, neden bu kadar yaygın olduğuna ve neye hizmet ettiğine dair net bir fikrimiz yok.”

“Kültürümüzü zırvalık sarmış vaziyette, bizim de bu zırvalığın yalan söylemekten farkını bilmemiz gerekiyor.”