Adlandırma ve Zorunluluk (1972) / Saul Kripke

Yirminci yüzyılda Gottlob Frege, Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein ve dil analizi geleneği içindeki başka düşünürler kendilerini, felsefeyi budayıp esaslarına geri götüren kurtarıcılar olarak gördü. Dilin yanlış kullanımı apaçık bir şekilde anlamsız metafiziğin serpilmesine imkân tanımıştı, oysa dil iyi kullanıldığı takdirde bize gerçekliğin daha isabetli bir resmini verebilirdi. Analitik felsefeciler, felsefe haline geldi ve her türlü alternatif görüş, felsefe değil diye bastırıldı.

Bu yerleşik düzene yine kendi saflarından bir meydan okuma ara sıra gelebiliyordu ama dilbilimsel materyalist paradigmada boşluklar olduğuna işaret edenle arasında Saul Kripke kadar donanımlı olanı pek fazla olmadı. Kripke bunu yaparak metafiziğin tekrar ciddiye alınmasını sağladı.

Adlandırma ve Zorunluluk, esas olarak 29 yaşındaki Kripke’nin Princeton Üniversitesi’nde 1970 yılında ezbere verdiği üç dersin deşifre metinlerinden oluşur. Kısa olmasına rağmen anlaşılması güç bir kitaptır.”

“Analitik betimlemeci felsefeciler için kimlik, hatasız betimlemelere bağlıyken Kripke, kimliğin sadece bir şey ile kendisi arasındaki ilişki olduğunu söylüyordu. Verdiği örneklerden biri, fizikçi Richard Feynman hakkında bir şeyler duyup hakkında hiçbir şey bilmese bile adını ondan bahsetmek için kullanan birine dairdir. Bu kişinin onun hakkındaki bütün bilgisi aslında yanlış olabilir ama o yine de Fynman’dır; o gerçek kişi, bahsedilen kişidir. Kripke burada John Stuart Mill’in adlar hakkındaki görüşünü tekrarlar. Mill adların bir kimliği belirtmekten çok, akla getirdiğini iddia ediyordu.”

“Kripke kendi kimlik felsefesini özetlemek için Piskopos Butler’dan alıntı yapar: Her şey olduğu şeydir ve başka bir şey değildir. Kripke, bir şeyin adının değiştirmemiz gerekse bile yine de hem eski hem de yeni adın neden bahsettiğini bildiğimizi söyler. Adların kendileri betimlemez, onlar sadece bir şeyin olgusal gerçeğini zamanın içinde taşıma vasıtalarıdır.”

“Altının aslında sarı olmadığını keşfedebilir miydik? Farz edin ki Güney Afrika, Rusya ve altın madeninin yaygı olduğu belirli başka bölgelerdeki atmosferin kendine has bir özelliğinden dolayı bir göz yanılması söz konusuydu. Farz edin ki bu maddenin sarı görünmesine neden olan bir göz yanılması vardı ama atmosferin bu kendine has özelliği ortadan kalkınca biz onun aslında mavi olduğunu gördük. Gazetelerde buna dayanarak şöyle bir duyuru yapılır mıydı?: ‘Ortaya çıktı ki altın diye bir şey yok. Altın yokmuş. Bizim altın saydığımız şey aslında altın değil.’ Bana öyle geliyor ki böyle bir duyuru olmazdı. Tam tersine, duyurulan haber her ne kadar altın sarı görünüyor idiyse de altının aslında sarı değil, mavi olduğu ortaya çıktı şeklinde olurdu. Bunun nedeni bence altını belli türden bir şeyin terimi olarak kullanıyor oluşumuzdur. Başkaları bir tür şeyi keşfetmiş ve biz de bunu duymuşuz. Biz böylece, konuşanlar topluluğunun bir parçası olarak kendimiz ile belli türden bir şey arasında belirli bir bağlantıya sahip oluruz.

Kripke altının özü denen şeyin, atom numarası 79 olan element olduğunu söyler. Bu şekilde kuramının bilim dışı olmadığını da gösterme olanağı bulur, gerçekten de şeylerin özsel niteliklerini aramak bilim yapmaktır. Öteki dünyaya ait bir şey betimleyebiliriz ama ancak belirli bir mikro yapının mevcudiyetini bize bu şeyin özsel olarak, fiilen ne olduğunu söyler.”

“Bir şeyin anlamı onun verili tariflerinde değildir fakat onun asli niteliklerindedir.”