Dışsal zaman, yaşamımızın zamanı olarak deneyimlediğimiz şeyin sadece küçük bir kesitidir. Saniye göstergesi sadece şimdiki zamanı bilir. Geçmişi ve geleceği kavrayamaz. Oysa insanlar belleklerinin içindeki donmuş zamanda yaşarlar. Ve zaman hakkındaki düşündüklerimiz onu algılayışımızı da etkiler. Bizim zaman diye algıladığımız sadece dış dünyanın değil, aynı zamanda bilincimizin de bir fenomenidir. Belki de bu yüzden zaman kavramı yaşımıza göre farklılık gösterir. Bir sene süresince bir zaman dilimi, iki yaşındaki bir çocuğun hayatının yarısı olmasına rağmen 50 yaşındaki bir kişinin yaşamının ellide biridir. Sanırım bu sebeple yaşlı insanlar daha sabırlıyken gençler sabırsızdırlar. Çünkü gençler için geçmek bilmeyen zaman yaşlılar için hızlanmıştır.
Diğer yandan zaman harekettir. Alışılmışın dışında hızlı ya da yavaş hareket ettiğimizde zamanı farklı algılarız. Bizim için saf zaman yoktur. Zamanı ancak bir şey olup bittiğinde yaşantılarız. ( Ayrıntı için bakınız: Relativite teorisi /Einstein, ya da en iyisi bakmayınız. Boş verin, unutun bunu. ehi.)
Bununla beraber, 200 miligram kafein alındığında, insanların zaman dilimlerini her zamandakine göre % 50’ye varan oranlarda daha kısa algılamakta olduğu tespit edilmiştir. Yani zaman algısı bizim kimyamıza ve ruh halimize göre de farklılık arz etmektedir.
Her şey bir yana; yapılan deneylerle, saniyenin yüzde biri kadar fark olan aralıkları ayırt edebildiğimiz ortaya konulmuş durumda.
Şimdi gelelim en küçük zaman parçacığı konusuna:
Daha fazla bölünemeyen, en küçük bir zaman aralığı var mıdır?
Bunu temel alan bir teori mevcut; Bu teoriye göre zaman atomu son derece küçük tanecikler olarak düşünülmüştür. Tam önümüzdeki parçacık şimdiki zamandır. Buna göre zaman akıp gitmez, sadece küçük sıçramalar yapar. Bu olası en küçük anların her biri dünyanın bir enstantanesidir. Yaşam bu resimlerden oluşan bir film gibi önümüzden geçer. Bu durumda sadece iki olasılık bulunuyor ya zaman doğası gereği parça parçadır ya da bizim algılamamız onu küçük parçalara böler. Yalnızca kendi duyusal deneyimlerine ulaşabilen bir insan için bir şey fark etmez: Her halükarda saptayabileceği en kısa bir zaman aralığı vardır -şimdiki zaman taneciği.
Ancak geçtiğimiz on yıllarda fizikçiler ölçüm cihazlarından yararlanarak, kendi duyularımızla algılayabileceğimizden çok daha küçük olan zaman aralıklarına nüfuz edebildiler. ( Gerçi şimdiye kadar zaman atomları bulunamadı. ) Bu gün mevcut olan en hızlı kronometreler, lazer şimşekleridir. Bilim adamları atomların özelliklerini ölçebilmek için bu şimşekleri oluşturdular. En kısa ışık tepileri ( impulsları ) adeta bir kaç atto saniye sürer; bir atto saniye bir saniyenin milyonda birinin milyonda biridir. ( 0,000000000000000001 ya da 10 üzeri -18 saniye )
Eğer zamanın daha küçük parçalara bölünemeyeceği bir sınır varsa, araştırmacılar bu sınırın henüz çok uzağındalardır. Kuantum mekaniği teorisi böyle bir sınırın gerçekten var olduğunu ön görüyor. Bu sınıra, Berlinli fizikçi Max Planck’ın adıyla Planck zamanı deniliyor ve bu sınırın ötesinde zaman fizikteki gerçekliğini yitirdiği için bazıları buna “Tanrı’nın zamanı” da diyorlar. Planck zamanının süresi 10 üzeri -43 saniyedir. ( Abovv ) Bundan daha kısa süren bir şey olamaz. Fakat insanlar zamanın fiziksel atomlarıyla ancak labaratuvarlarda evrenin doğuşunun koşullarını yeniden oluşturabildiklerinde karşılaşacaklardır. ( Ayrıntılı bilgi için bakınız: Yaşamın Hammadesi Zaman / Stefan Klein )
Sonuç: Zaman aklımızı kendi fraktalında burkarken uyuşturucusunu beynimize yavaş yavaş zerk ediyor. Bu yüzden hepimiz, aynı anı aynı anda yaşadığımız yanılsamasıyla yaşıyoruz. Bi de zamanın tersten okunuşu Namaz. ( Bunun konumuzla hiçbir alakası yok ama ifade edesim geldi. )
Bunları da okumak isteyebilirsiniz:
I- Üstat dedi ki: "Öğrenmek ve sonra bunu başkalarına öğretmek zevk verici bir şey değil midir?" - ...
Deniz kıyısında bir ihtiyar taşçı kayayı yontmaktadır. Güneş onu yakıp kavurur. O da Tanrıya yakar...
Konuşmalar (MÖ 5. Yüzyıl) / Könfüçyüs
10 Cevaplar Kime:“Yaşamın Hammaddesi Zaman / Stefan KLEIN”
Yazdığınızdan bu yana zaman geçti..
******************************************
Zaman hayatımızla beslenen bir kemirgen gibi.
Sabırlı ve obur bir kemirgen…
Dejavu gibi birşey yaşıyorum şu an. Bu yazının bazı kısımlarını daha önce okuduğumu hatırlıyorum senin sitende. Herhalde yorum olarak yazmıştın…
Başlıktaki “hammade”yi “hammadde”ye dönüştürsek de mi saklasak, dönüştürmesek de mi saklasak
****************************
Evet yorumdu yazı oldu. Yorumu yazdıktan sonra gaza geldim ve yazı olarak yayınlamaya karar verdim. Aniden oldu.
Hammadde olsa da üretim yapsak.
Zaman goreceli ve Einstein’ in dedigi gibi zevk aldigimiz birseyi yaparken 1 saat bir dakika gibi, zorlandigimiz bir isi yaparken ise 1 dakika 1 saat gibi gecer
****************************************
Zamanın hızla aktığı ortamlarda yaşamak istiyorum.
Bu ne ya? Ay beynim, aklım (varsa tabi) burkuldu. Ruh halim karmakarışık oldu. Ne sayılar onlar öyle? Aman ölçmeyelim, tartmayalım zamanı, bırak dağınık kalsın. Elimden kayıp gidiveren zaman atomlarını da düşünürsem artık, iyice kafayı yiyeceğim. Zaten normal bir insan sayılmam. Bu işi bilim adamlarına bırakmak en doğrusu, ben yine belleğimin içindeki donmuş zaman algısıyla idare edeyim en iyisi.
Yaşamın içinde farklı bir pencere açtığın için teşekkürler. Başım döndüğü için pek bakamadım ama, olsun, sağol…
************************************
Buzluktaki yaşam tazesi gibi olmuyor ama.
Yaşamın hammadesi olan zamana dair pek çok bilim adamı kafayı yormuş!örneklerle verdiğin ve bilimsel metodlarla zamanı algılamaya yönelik bu zengin
ve içerik olarak derin olan yazı üzerinde çok düşünülmesi gereken şeyler var!! muhakkak ama zaman dediğimiz şey nedir ki zaten?!.kimine göre zaman/namaz kılma vakti!..kimine göre zam-an’ı belki de (zam üstüne zam!!) kimine göre zam a zingo kadar hükmü olmayan!.. kimine göre; “yaşıyoruz da noluyo!”, ” zamanın i.ç.n.edym!!!” dedirten süreçler…
ben de kendimce zamanı yorumlarken hep bolca bolca “var” bildiğim ama bana hep “dar!” gelen zamanlarımı düşünür dururdum!..demek ki benim de kimyama bir haller olmuş!..hızlı çalışan metabolizmama yavaşlayan kimyam! uyum sağlamakta güçlük çekerken zamana yetişebilmekte de zorlanır oldum adeta!..ben mi zamana yetişemiyorum yoksa o mu bana!ayhhh benimde aklım karıştı valla
))
sağol canım…oyumbenim in safasına ayırdığım zamana değen bir yazı olmuş
)iyi pazarlar dilerim…esen kal…
Not: anyway…sevgili oyumbenim “kalp kalbe karşıymış” derler ya hani! tammm da “oyumun sayfasını ziyaret edeyim bi bakayim ne demiş neler yazmış-çizmiş zamana dair!?” derken..bir de baktım senden bir mesaj düşmüş e-post.’umun zaman dilimiminin içine
)
***************************************
Aamannnn geçiyor zaman.
Sanırım onu nasıl geçirdiğimiz çok önemli.
Değerli zamanının bir miktarıın burada harcadığın için şükranlarımı sunuyorum.
Ancak zamanın harcadığın kısmı, bu blog olduğu sürece burada kalacak. Eğer yorumunu okuyan olursa onun beyninde yaşamaya devam edecek.
Belki de yazmak ölümsüzleşmektir.
Belki de yazma zamana meydan okumadır. Kim bilir?
ingiltere polisi Karl Marksın evine bir baskın düzenler ve polislerin ardından basına beyanat verirken, baskından sonraki ifadeleri şu şekildedir hatırladığım kadarıyla:”evin içi yoğun bir sigara dumanı ile kaplıydı yok yok bu adeta bir sis gibiydi.herşey o kadar pis idi ki çoğu eşyaya dokunmamaya imtina ediyorduk.zaten fazlaca bir eşyası da yoktu bir masa bir yatak vs… ama inanın kendimizi dışarıya zor attık.” neden anlattım bunları ben?cevap:öğrencilik yıllarım aklıma geldi de ondan, karl marksın yaşam tarzına çok benzer bir yaşamım vardı o yıllarda.?üniversiteyi 8 senede bitirdim.ama inanır mısınız geçen zaman içinde bir çok felsefi düşünceye gark oldum.ama zaman bütün bu düşünüş şekillerimi unutturdu ve Karl Marks’ın teorilerinde olduğu gibi, hayata dair düşüncelerim bir teoriye dönüşemeden zaman içinde kayboldu gitti.Allah Allah ne diyom ben ?demem o ki,yaşam tarzı zamanı burkar mı?
ya da fraktal evrende tek burkulan şey buruk anılar mıdır?
****************************************
Yaşam tarzımızın zamanı burktuğu kadar da zaman yaşam tarzımızı burkar.
Biz anılarımızız.. Anılarımızla şişen zaman balonunu beynimizde yer alıyor.
Yeteri kadar şişirebilirsek neden uçmayalım.
Anilarim zaman kapsulunun icinde surekli gecmise dogru yolculuk yapiyor..
Bir turlu alisamadim simdiki zamana,
frekans titresimleri arasinda ki yarattigim kargasaliga ragmen..
************************************
Ben de tam yaşıcam diyorum ama geçiyor ya.
Aha yine geçti.
eskiden “euler katsayısı”nı hiçbir işlem yapmadan kafamdan hesapalayabiliyordum.hatta virgülden sonra 100 haneyi kafadan hesapladım daha da ileri gidebilirdim hatta sonsuza kadar. ama bir gün geldi hesaplayış yöntemimi unuttum ve bir daha asla hatırlayamadım.aklıma gelen ilginç düşünüş şekillerini hiç yazmadım.o açıdan siz şanslısınız.hemen aklınıza birşey mi geldi.elinizin altında bloğunuz.hemencecik bir konu başlığı…keşke ben de yazsayydım bugüne kadar en azından bir günlük tutsaydım.söz uçar yazı kalır.sorum şudur size: zeka zamanla azalır mı?neden kafam eskisi kadar çalışmıyor?
************************************************
Zekanın artması ya da azalması kişinin kendine bağlıdır.
Zamanla zeka arasında doğrudan bir ilişki kurmak çok iddialı olur.
Ancak zaman içerisinde öğrenilmiş çaresizliklerimiz ve merak duygumuz törpülenir.
Artık daha az şeye hayret etmeye başlarız.
Belki de bizi çocuklardan ayıran en temel öğe de budur.
Bir çocuk her şeyi merak eder ve gördüğü her yeni şeye hayretle bakar.
Malesef zaman geçtikçe öğrendiği her bilgiyle kendini kısıtlamaya başlar…
Kendimizi bu durumdan koruyamaz isek zamanla zekamız pörsür…
Hadi ilgi-bilgi döngüsüne girelim ve zekamızı cilalayalım…
sonuç???
***************************
Ölüyoruz…
)
muazzam bir şok oldu bu benim için, tühh
**************************
Sakinleş ve elindeki zamanı iyi kullan.